سمپلر چیست و چه کاربردهایی دارد؟

سمپلر یکی از مهم ترین و پرکاربردترین ابزارهای آزمایشگاهی است که برای برداشت و انتقال دقیق حجم های کوچک مایعات استفاده می شود. این وسیله که با نام های میکروپیپت یا پیپت خودکار نیز شناخته می شود، امکان جابجایی حجم های بسیار کم مایع (از ۰.۱ تا ۱۰۰۰ میکرولیتر) را با دقت بالا فراهم می کند.

سمپلرها نقش بسیار مهمی در انجام آزمایش های دقیق در حوزه های مختلف علوم زیستی، پزشکی، شیمی و سایر رشته های مرتبط دارند.

نحوه کار سمپلر بر مبنای ایجاد مکش و فشار هوا است. با فشردن دکمه سمپلر، پیستون داخلی آن پایین آمده و هوای داخل لوله خارج می شود. سپس با قرار دادن نوک سمپلر در مایع و رها کردن تدریجی دکمه، مکش ایجاد شده و حجم مشخصی از مایع وارد سر سمپلر می شود.

با فشردن مجدد دکمه نیز می توان مایع را در محل مورد نظر تخلیه کرد. این مکانیزم ساده امکان برداشت و انتقال دقیق حجم های میکرولیتری را فراهم می کند.

برای کسب اطلاعات بیشتر در ادامه مقاله با پرسا تجهیز ایرانیان همراه باشید.

انواع مختلف سمپلر

سمپلرها در انواع مختلفی طراحی و تولید می شوند تا نیازهای متنوع آزمایشگاه ها را پوشش دهند.در ادامه شما را با برخی از مهم ترین انواع سمپلر آشنا خواهیم کرد:

۱.      سمپلر ثابت

این نوع سمپلر برای برداشت یک حجم ثابت و مشخص طراحی شده است. به عنوان مثال سمپلر ثابت ۱۰۰ میکرولیتری همیشه ۱۰۰ میکرولیتر مایع را برمی دارد. سمپلرهای ثابت دقت بسیار بالایی دارند و برای کارهایی که نیاز به تکرار زیاد یک حجم مشخص است مناسب هستند.

مزیت اصلی سمپلرهای ثابت، سادگی ساختار و استحکام آنهاست. به دلیل تعداد قطعات کمتر، این سمپلرها کمتر دچار خرابی می شوند و کالیبراسیون آنها نیز ساده تر است. از طرفی محدودیت اصلی آنها عدم انعطاف پذیری و امکان تغییر حجم است.

۲. سمپلر متغیر

سمپلر متغیر امکان تنظیم حجم مورد نظر در یک محدوده مشخص را فراهم می کند. به عنوان مثال یک سمپلر ۱۰-۱۰۰ میکرولیتری می تواند برای برداشت هر حجمی بین ۱۰ تا ۱۰۰ میکرولیتر تنظیم شود. این نوع سمپلر انعطاف پذیری بیشتری دارد و برای کارهایی که نیاز به حجم های متفاوت است مناسب است.

سمپلرهای متغیر معمولا دارای یک پیچ تنظیم در بالای دستگاه هستند که با چرخاندن آن می توان حجم مورد نظر را تعیین کرد. همچنین یک نمایشگر دیجیتال یا مکانیکی حجم تنظیم شده را نشان می دهد. این سمپلرها پرکاربردترین نوع در اکثر آزمایشگاه ها هستند.

۳. سمپلر تک کاناله

سمپلرهای تک کاناله رایج ترین نوع سمپلر هستند که امکان برداشت و انتقال یک حجم مشخص را فراهم می کنند. این سمپلرها می توانند ثابت یا متغیر باشند و در اکثر کارهای معمول آزمایشگاهی استفاده می شوند.

سمپلرهای تک کاناله دارای یک مجرای خروجی هستند و در هر بار استفاده تنها یک حجم مشخص را جابجا می کنند. این سمپلرها برای کارهای دقیق و حساس که نیاز به کنترل کامل بر روی حجم برداشتی دارند مناسب هستند.

۴. سمپلر چند کاناله

سمپلر چند کاناله امکان برداشت و انتقال همزمان چند نمونه را فراهم می کند. رایج ترین انواع آن سمپلرهای ۸ کاناله و ۱۲ کاناله هستند. این سمپلرها برای کارهایی که نیاز به تکرار زیاد دارند مانند پر کردن پلیت های ۹۶ خانه بسیار مفید هستند.

مزیت اصلی سمپلرهای چند کاناله افزایش سرعت و کارایی است. با این حال این سمپلرها معمولا گران تر بوده و نگهداری و کالیبراسیون آنها نیز پیچیده تر است. همچنین دقت آنها نسبت به سمپلرهای تک کاناله کمی پایین تر است.

اجزای اصلی سمپلر

یک سمپلر معمولی از اجزای زیر تشکیل شده است:

• بدنه: قسمت اصلی سمپلر که سایر اجزا روی آن سوار می شوند.
• پیستون: قطعه متحرک داخلی که با حرکت آن عمل مکش و تخلیه انجام می شود.
• دکمه عملکرد: دکمه ای که با فشردن آن پیستون حرکت کرده و عمل برداشت یا تخلیه انجام می شود.
• اجکتور: دکمه ای که برای جدا کردن سر سمپلر استفاده می شود.
• نمایشگر حجم: بخشی که حجم تنظیم شده را نشان می دهد (در سمپلرهای متغیر).
• پیچ تنظیم حجم: برای تغییر حجم در سمپلرهای متغیر استفاده می شود.
• مخروط اتصال: قسمت انتهایی که سر سمپلر به آن متصل می شود.

آشنایی با اجزای مختلف سمپلر برای استفاده و نگهداری صحیح آن ضروری است. هر یک از این اجزا نقش مهمی در عملکرد دقیق سمپلر دارند.

کاربردهای سمپلر در آزمایشگاه

سمپلر در بسیاری از تکنیک ها و روش های آزمایشگاهی کاربرد دارد. برخی از مهم ترین موارد استفاده از سمپلر عبارتند از:

۱. تهیه محلول ها و رقیق سازی

سمپلرها امکان برداشت حجم های دقیق از محلول های استوک و انتقال آنها برای تهیه محلول های رقیق تر را فراهم می کنند. این کار در بسیاری از آزمایش های بیوشیمیایی و مولکولی ضروری است.

به عنوان مثال برای تهیه یک محلول ۱ میلی مولار از یک محلول استوک ۱ مولار، می توان با استفاده از سمپلر ۱۰ میکرولیتر از محلول استوک را برداشته و به ۹۹۰ میکرولیتر آب اضافه کرد. دقت بالای سمپلر امکان تهیه محلول هایی با غلظت دقیق را فراهم می کند.

۲. لود کردن نمونه در ژل الکتروفورز

در تکنیک الکتروفورز، نمونه ها باید با دقت و در حجم های کم (معمولا ۵-۲۰ میکرولیتر) درون چاهک های ژل لود شوند. سمپلر ابزار ایده آلی برای این کار است و امکان لود کردن دقیق و تمیز نمونه ها را فراهم می کند.

استفاده از سمپلر مناسب (معمولا ۲-۲۰ میکرولیتری) برای لود کردن نمونه ها، از پخش شدن نمونه و آلودگی چاهک های مجاور جلوگیری می کند. این دقت برای تفکیک خوب باندها و تفسیر نتایج ضروری است.

۳. انجام واکنش های PCR

در واکنش زنجیره ای پلیمراز (PCR) نیاز به افزودن حجم های دقیق و کم از پرایمرها، بافرها، آنزیم ها و سایر اجزا است. سمپلرهای دقیق برای این منظور ضروری هستند.

معمولا برای انجام PCR از سمپلرهای ۰.۵-۱۰ میکرولیتری استفاده می شود. دقت در برداشت و انتقال این حجم های کم بسیار مهم است زیرا تغییرات جزئی می تواند بر نتیجه نهایی تاثیر بگذارد. سمپلرهای کالیبره و با کیفیت برای موفقیت در PCR ضروری هستند.

۴. آماده سازی نمونه برای اسپکتروفتومتری

در روش های اسپکتروفتومتری، نمونه ها باید در حجم و غلظت مشخصی آماده شوند. سمپلرها برای برداشت حجم دقیق نمونه و افزودن آن به حجم مشخصی از حلال یا بافر استفاده می شوند.

به عنوان مثال برای اندازه گیری غلظت پروتئین با روش برادفورد، معمولا ۵-۵۰ میکرولیتر نمونه به ۱ میلی لیتر معرف اضافه می شود. استفاده از سمپلر مناسب برای برداشت دقیق این حجم ها ضروری است تا نتایج قابل اعتماد و تکرارپذیر به دست آید.

نکات مهم در استفاده از سمپلر

برای استفاده صحیح و دقیق از سمپلر رعایت نکات زیر ضروری است:

۱. انتخاب سمپلر مناسب

همیشه از سمپلری استفاده کنید که محدوده حجمی آن متناسب با حجم مورد نیاز شما باشد. استفاده از سمپلر با محدوده نامناسب می تواند باعث خطا و عدم دقت شود. به عنوان مثال برای برداشتن ۵ میکرولیتر، استفاده از سمپلر ۲-۲۰ میکرولیتری مناسب تر از سمپلر ۲۰-۲۰۰ میکرولیتری است.

همچنین توجه داشته باشید که برای مایعات با ویسکوزیته بالا یا مواد فرار ممکن است نیاز به سمپلرهای مخصوص باشد. در این موارد با متخصصین مشورت کنید تا بهترین گزینه را انتخاب نمایید.

۲. کالیبراسیون منظم

سمپلرها با گذشت زمان و استفاده مکرر ممکن است از تنظیم خارج شوند. کالیبراسیون منظم (معمولا هر ۶ ماه یکبار) برای اطمینان از دقت و صحت عملکرد سمپلر ضروری است. این کار باید توسط افراد متخصص و با استفاده از ابزارهای دقیق انجام شود.

علاوه بر کالیبراسیون دوره ای، بررسی روزانه عملکرد سمپلر نیز مهم است. می توانید با وزن کردن آب مقطر برداشته شده توسط سمپلر، از صحت عملکرد آن اطمینان حاصل کنید. در صورت مشاهده هرگونه انحراف قابل توجه، سمپلر را برای بررسی و کالیبراسیون ارسال کنید.

۳. استفاده از سر سمپلر مناسب

همیشه از سر سمپلرهای مخصوص و سازگار با مدل سمپلر خود استفاده کنید. سر سمپلرهای نامناسب می توانند باعث نشتی یا عدم دقت در حجم برداشتی شوند. توجه داشته باشید که سر سمپلرها معمولا کدبندی رنگی دارند که متناسب با محدوده حجمی سمپلر است.

برای کارهای حساس و دقیق، استفاده از سر سمپلرهای فیلتردار توصیه می شود. این نوع سر سمپلرها از آلودگی متقابل و آسیب به سمپلر جلوگیری می کنند. همچنین برای کار با مواد خطرناک یا رادیواکتیو، استفاده از سر سمپلرهای مخصوص ضروری است.

۴. تکنیک صحیح استفاده

روش صحیح استفاده از سمپلر شامل موارد زیر است:

• سمپلر را عمود نگه دارید و نوک آن را تا عمق مناسب (حدود ۳-۴ میلی متر) وارد مایع کنید.
• دکمه را به آرامی و یکنواخت فشار دهید تا به نقطه اول مقاومت برسد. این مرحله برای خارج کردن هوا است.
• دکمه را به آرامی رها کنید تا مایع وارد سر سمپلر شود. از رها کردن ناگهانی دکمه خودداری کنید.
• برای تخلیه، نوک سمپلر را به دیواره ظرف بچسبانید و دکمه را تا انتها فشار دهید.
• در حالی که دکمه را پایین نگه داشته اید، سر سمپلر را از مایع خارج کنید.

تمرین و تکرار برای تسلط بر تکنیک صحیح استفاده از سمپلر ضروری است. دقت و ظرافت در حرکات دست نقش مهمی در دقت نتایج دارد.

۵. نگهداری و تمیز کردن

نگهداری صحیح از سمپلر برای افزایش طول عمر و حفظ دقت آن ضروری است. بعد از هر بار استفاده، سطح خارجی سمپلر را با یک دستمال آغشته به الکل ۷۰% تمیز کنید. از ورود مایعات به داخل سمپلر جدا خودداری کنید زیرا می تواند باعث آسیب به مکانیزم داخلی شود.

در صورت آلودگی داخلی سمپلر، باید آن را باز کرده و طبق دستورالعمل سازنده تمیز کنید. این کار معمولا شامل جدا کردن قطعات، شستشو با آب و صابون ملایم، آبکشی با آب مقطر و در نهایت خشک کردن کامل است. پس از تمیز کردن، قطعات متحرک را با روغن مخصوص سمپلر روان کاری کنید.

انتخاب و خرید سمپلر مناسب

انتخاب سمپلر مناسب نقش مهمی در کیفیت نتایج آزمایشگاهی دارد. برای خرید سمپلر به نکات زیر توجه کنید:

۱. برند و کیفیت

همیشه از برندهای معتبر و شناخته شده خرید کنید. برخی از بهترین برندهای سمپلر عبارتند از Eppendorf، Gilson، Thermo Scientific و Brand. این شرکت ها سال ها تجربه در تولید سمپلرهای با کیفیت دارند و محصولات آنها از دقت و پایداری بالایی برخوردار است.

کیفیت ساخت سمپلر در دقت و طول عمر آن تاثیر مستقیم دارد. سمپلرهای ارزان قیمت ممکن است در ابتدا به نظر مقرون به صرفه باشند، اما در درازمدت به دلیل نیاز به تعویض و تعمیر مکرر، هزینه بیشتری خواهند داشت. سرمایه گذاری در خرید یک سمپلر با کیفیت، در نهایت به نفع آزمایشگاه خواهد بود.

۲. محدوده حجمی

محدوده حجمی مورد نیاز خود را مشخص کنید و سمپلری انتخاب کنید که این محدوده را پوشش دهد. معمولا خرید چند سمپلر با محدوده های مختلف (مثلا ۰.۵-۱۰ µL، ۱۰-۱۰۰ µL و ۱۰۰-۱۰۰۰ µL) برای پوشش کامل نیازهای آزمایشگاه ضروری است.

توجه داشته باشید که سمپلرها در حجم های میانی محدوده خود دقیق ترین عملکرد را دارند. به عنوان مثال یک سمپلر ۱۰-۱۰۰ µL در حجم ۵۰ µL دقیق تر از حجم ۱۰ µL عمل می کند. بنابراین برای کارهایی که نیاز به دقت بسیار بالا در حجم های کم دارید، بهتر است از سمپلر با محدوده پایین تر استفاده کنید.

۳. ارگونومی و راحتی استفاده

از آنجا که سمپلر ابزاری است که به طور مکرر استفاده می شود، راحتی کار با آن اهمیت زیادی دارد. سمپلری انتخاب کنید که وزن سبک و طراحی ارگونومیک داشته باشد. این ویژگی ها از خستگی دست در استفاده طولانی مدت جلوگیری می کنند.

همچنین به نحوه تنظیم حجم و خواندن نمایشگر توجه کنید. برخی سمپلرها دارای نمایشگر دیجیتال هستند که خواندن آنها ساده تر است. مکانیزم اجکت سر سمپلر نیز باید روان و راحت باشد. در صورت امکان قبل از خرید، سمپلر را امتحان کنید تا از راحتی کار با آن اطمینان حاصل کنید.

۴. قابلیت اتوکلاو

اگر در آزمایشگاه شما نیاز به کار در شرایط استریل وجود دارد، حتما سمپلری انتخاب کنید که قابل اتوکلاو باشد. این ویژگی امکان استریل کردن کامل سمپلر را فراهم می کند و برای کار با نمونه های حساس یا در شرایط میکروبیولوژی ضروری است.

توجه داشته باشید که همه قسمت های سمپلر ممکن است قابل اتوکلاو نباشند. معمولا بخش پایینی سمپلر که در تماس با نمونه است قابلیت اتوکلاو شدن دارد. قبل از اتوکلاو کردن حتما دستورالعمل سازنده را مطالعه کنید تا از آسیب به سمپلر جلوگیری شود.

جمع بندی و سخن پایانی

سمپلر یکی از ارکان اصلی هر آزمایشگاه مدرن است. این ابزار دقیق و کارآمد نقش مهمی در انجام آزمایش های مختلف از تحقیقات پایه تا تشخیص های پزشکی ایفا می کند. آشنایی با انواع سمپلر، نحوه عملکرد و اصول صحیح استفاده از آن برای هر فرد شاغل در آزمایشگاه ضروری است.

انتخاب سمپلر مناسب، نگهداری صحیح و کالیبراسیون منظم آن می تواند تاثیر قابل توجهی بر کیفیت و اعتبار نتایج آزمایشگاهی داشته باشد. با توجه به اهمیت این ابزار، سرمایه گذاری در خرید سمپلرهای با کیفیت و آموزش پرسنل برای استفاده صحیح از آنها، یک ضرورت برای هر آزمایشگاهی است.

شرکت پرسا تجهیز ایرانیان به عنوان یکی از پیشگامان در زمینه تامین تجهیزات آزمایشگاهی، انواع سمپلرهای با کیفیت از برندهای معتبر جهانی را ارائه می دهد. کارشناسان این شرکت آماده اند تا در زمینه انتخاب سمپلر مناسب برای نیازهای خاص هر آزمایشگاه، مشاوره های تخصصی را به شما ارائه دهند.

همچنین خدمات پس از فروش شامل کالیبراسیون و تعمیرات تخصصی سمپلر نیز توسط این شرکت ارائه می شود تا اطمینان حاصل شود که سمپلرهای شما همواره در بهترین شرایط عملکردی قرار دارند.